Kaderproject Netwerk (Interreg IVA programma) van de EDR (Eems Dollard Regio).
Partners in dit project zijn:
Aan Duitse kant: Ostfriesische Landschaft (Aurich), Ostfriesisches Landesmuseum Emden (Emden), Schlossmuseum Jever (Jever), Johannes a Lasco Bibliothek (Emden), Evangelisch-reformierte Landeskirche, Evangelisch-lutherische Landeskirche, Sprengel Ostfriesland, Bistum Osnabrück, Dekanat Ostfriesland.
Aan Nederlandse kant: Rijksuniversiteit Groningen (Groningen), Fryske Akademy (Leeuwarden), Vereniging voor Kerkrentmeesterlijk Beheer in de PKN, Libau (Groningen/Drenthe), Gemeente Aa en Hunze (Drenthe), Gemeente Oldambt (Groningen), Gemeente Leeuwarden (Friesland), Fraeylemaborg (Slochteren), Veenkoloniaal Museum (Veendam), Openluchtmuseum het Hoogeland (Warffum), Collectie Brands (Nieuw-Dordrecht).
Thema
Sterven en begraven beheersen in belangrijke mate ons bestaan. Ze doen dat zowel mentaal: in de gedachten over en beleving van het eigen levenseinde en in de verwerking van en herinnering aan de dood van anderen, als gedragsmatig, ruimtelijk en materieel: in rituelen, gebruiken, plaatsen, objecten en monumenten die op het sterven en begraven voorbereiden, het begeleiden, helpen verwerken en in herinnering houden.
Doel van het project
De doelstelling van het project is de inventarisatie van overeenkomsten en verschillen binnen de Eems-Dollard Regio (EDR) ten aanzien van de cultuur van sterven en begraven, hoe de omgang met het einde van het leven zich in de culturele, maatschappelijke en religieuze verscheidenheid van dit gebied historisch heeft ontwikkeld en plannen te maken voor verder onderzoek en valorisatie. De plannen zijn er op gericht de cultuur rond sterven en begraven beter toegankelijk te maken en instrumenten te ontwikkelen waarmee het funerair erfgoed in het gebied beter kan worden beheerd.
Waarom dit project?
Vanwege zijn onvermijdelijke en ingrijpende karakter vormt de dood (en vormen de mentale, gedragsmatige, ruimtelijke en materiële manifestaties daarvan) een belangrijk ijkpunt voor de identiteit van een gemeenschap. De cultuur rond sterven en begraven biedt inzicht in hoe een gemeenschap aankijkt tegen het leven in het algemeen en de eigen samenleving in het bijzonder.
Activiteiten in 2014
- Symposium
Dood, rouw en troost in cultureel perspectief
Op vrijdag 20 juni organiseert het ‘Net(z)werk’-project Levend Erfgoed: Kennisoverdracht rond sterven en begraven in Noord-Nederland en Noordwest-Duitsland een lezingendag rond het thema “Dood, rouw en troost in cultureel perspectief”. Een zevental sprekers zal ingaan op representaties van de dood en uitingen van rouw en troost in geschiedenis, kunst, literatuur en muziek. De lezingen (in het Nederlands) zijn bestemd voor een breed geïnteresseerd publiek. Deelname (inclusief lunch. thee en koffie) is gratis.
Men dient zich wel vooraf aan te melden met naam en adres via info@memento-mori.nu.
Datum en tijd: 20 juni 2014, 10:00-16:30 uur
Locaties: Heymanszaal (Academiegebouw, Rijksuniversiteit Groningen), Broerstraat 5 & Doopsgezinde Kerk, Oude Boteringestraat 33, Groningen
Programma
[Heymanszaal, Academiegebouw, Rijksuniversiteit Groningen, Broerstraat 5]
10:00 uur - Inloop met koffie
10:20 – 10:30 uur - Opening (Bart Ramakers / Christoph Jedan)
10:30 – 11:00 uur - De troost van het Woord: leeservaringen uit de late middeleeuwen (Sabrina Corbellini)
11:00 – 11:30 uur - Dood en troost in het vroegmoderne gereformeerde protestantisme (Mirjam de Baar)
11:30 – 12:00 uur - De omgang met dood, oordeel en hiernamaals in de christelijke iconografie in Groningse en Oostfriese historische kerkinterieurs (Justin Kroesen)
12:00 – 13:30 uur - Lunch
13:30 – 14:00 uur - Zien is geloven (Kees van der Ploeg)
14:00 – 14:30 uur - ‘O krancke troost’: poëzie en rouw (Gillis Dorleijn)
14:30 – 15:00 uur - Pauze
15:00 – 15:30 uur - Het requiem en de twee wereldoorlogen: dood – herinnering – troost – muziek (Martin Hoondert)
[Verplaatsing naar Doopsgezinde Kerk, Oude Boteringestraat 33]
15:35 – 16:30 uur - Dood en troost in de cantates en orgelwerken van Johann Sebastian Bach (lezing en concert) (Jan Luth)
Activiteiten in 2013:
- Expertmeeting
Op donderdag 31 oktober 2013 wordt er namens het netwerkproject Levend Erfgoed: Sterven en begraven in Noord-Nederland en Noordwest-Duitsland een expertmeeting over funeraire databases georganiseerd.
De meeting zal tussen 13:00 en 17:00 uur in zaal A8 van het Academiegebouw van de Rijksuniversiteit Groningen (Broerstraat 5, 9712 CP Groningen) plaats vinden.
Tijdens deze middag willen wij met verschillende (ervarings-)deskundigen van gedachten wisselen over hoe graven en begraafplaatsen in een database vastgelegd kunnen worden. Hoe zou een dergelijke database er uit moeten zien? Hoe zou de database technisch in elkaar moeten zitten? Maar ook: hoe verzamelen en verwerken we alle gegevens in de database en maken deze toegankelijk?
- Symposium: De dood van het kerkhof?
Vrijdag 1 november 2013 vindt, in het Academiegebouw van de Rijksuniversiteit Groningen tussen 13:00 en 17:00 uur, het Symposium: De dood van het kerkhof? plaats. Tijdens dit symposium zullen bestuurders, beleidsmakers, adviseurs en onderzoekers met elkaar van gedachte wisselen over de vraag of en hoe kerkhoven en begraafplaatsen behouden kunnen worden.
Het symposium wordt georganiseerd door het netwerkproject Levend erfgoed: sterven en begraven in Noord-Nederland en Noordwest Duitsland.
De deelname is kosteloos.
Aanmelding o.v.v. naam, functie en postadres bij: Karen de Vries.
Voor overige informatie kunt u de uitnodiging downloaden.
Activiteiten in 2012:
- Dag van de dood- en stervenscultuur (10-5-2012; Groningen, Remonstrantse Kerk)
Programma
- Eendaagse expertmeeting: discussie en evaluatie van registratiemodel en van registratiecriteria (29-6-2012; Leer)
- Twee eendaagse excursies, een aan Nederlandse, een aan Duitse kant, gekoppeld aan de pilot begraafplaatsbeheer (22 en 29-9-2012)
- Dag van de uitvaartcultuur (11-10-2012; Emden, Johannes a Lasco Bibliothek)
Uitnodiging en programma
- Eendaagse expertmeeting: uitwisseling expertise objectinventarisatie en -registratie (8-11-2012; Groningen)
- Pilot begraafplaatsbeheer: ontwikkeling van een opzet voor een grensoverschrijdend grafregistratiesysteem
- Objectinventarisatie ten behoeve van exposities over thema sterven en begraven in Noord-Nederland en Noordwest-Duitsland
- Enkele kleine, verkennende onderzoeken
Vooraankondiging symposium op 7 december 2012.
Uitnodiging symposium op 7 december 2012.
Aankondiging conferentie Call for Papers
Death: the Cultural Meaning of the End of Life
Meer info...
Hier vindt u het verslag van het eerste jaar van het project (2010-2011).
Grafpoëzie
In het rijke repertoire aan grafpoëzie nemen de zogenaamde Wormenverzen een bijzondere positie in. Er zijn in de provincie Groningen en in de grensstreek met Drenthe bijna 20 gevonden uit de periode late 19e en begin 20e eeuw. De verzen staan veelal op eenvoudige zerken.
Lees verder...
Joodse Begraafplaats in Groningen
Van 1747 tot 1827 was vlakbij het Boterdiep in Groningen een Joodse Begraafplaats, in het Jodendom ook wel huis des levens genaamd. Om plaats te maken voor de uitbreiding van het daar gevestigde scheikundig laboratorium werd de begraafplaats in de jaren vijftig geruimd en verplaatst naar de begraafplaats Moesstraat. Nu herinnert er op die plek niets meer aan deze begraafplaats, de zogenaamde Jodenkamp.Ter herinnering aan deze begraafplaats wordt een ‘herinneringsteken’ annex kunstwerk geplaatst. Het herinneringsteken komt aan de Langestraat naast de oostwand van cultuur- woon en werkcomplex Het Paleis.In het herinneringsteken, met titel Huis des Levens, zijn twee dichtregels uit een gedicht dat stadsdichter Ronald Ohlsen in 2008 speciaal over de Joodse begraafplaats schreef opgenomen. Ook een tekstmedaillon, waarop de geschiedenis van het Jodenkamp wordt weergegeven, maakt onderdeel uit van het herinneringsteken.
Meer over de Joodse begraafplaats.
Memento Mori in de Pers
Meer kennis nodig over historische waarde graf
Vakblad Uitvaart juli/augustus 2012
Dodenakkers Noorden als trekpleister en bron van kennis
Dagblad van het Noorden, 8 mei 2012
Contact
Prof. dr. B.A.M. (Bart) Ramakers
Afdeling Nederlands
Rijksuniversiteit Groningen
Postbus 716, NL-9700 AS Groningen
tel: +31 (0)50 363 58 61
e-mail: b.a.m.ramakers@rug.nl
de logo's zijn aanklikbaar
